Wat als... HR een schaakspel was
Wat als… HR een schaakspel was?
Wellicht is het schaakspel het meest bekende en fascinerende bordspel allertijden. Een perfecte mix van strategie en plezier, waarbij de aanval net zo belangrijk is als de verdediging. Winst of verlies hangt niet af van een dobbelsteen of andere geluksfactor. De winnaar is diegene die de mogelijkheden van zijn stukken perfect beheerst, ze als een samenhangend geheel en op het gepaste ogenblik inzet, meerdere stappen vooruitdenkt en daarbij constant inspeelt op het verloop van het spel.
Het is een traditie binnen onze familie om de kinderen het schaakspel aan te leren als ze nog naar de kleuterschool gaan. We beginnen met het doel van het spel, het reglement en de mogelijke zetten van de verschillende stukken. Men denkt dat het voornamelijk de bedoeling is zoveel mogelijk stukken van de tegenspeler te slaan, maar niets is minder waar. Het doel van het schaakspel is de koning van de tegenspeler te pakken te krijgen, vooraleer die tegenspeler jouw koning te pakken krijgt.
In ons professioneel leven is het net zo: je kan beter vooruitdenken en je middelen doelbewust inzetten, in plaats van te streven naar louter individuele belangen en te snelle realisaties die effort kosten, maar niets bijbrengen aan de uiteindelijke resultaten voor de (eind)klant.
Ik vergelijk wat op de werkvloer gebeurt graag met enkele principes van het schaakspel. Het is vanzelfsprekend geen zwart-wit verhaal, maar bepaalde ideeën kunnen hopelijk inspireren…
De Koning, figurant of objectief?
Zowel op de werkvloer als privé heb je mensen die denken dat zij de koning van het spel zijn. Wie het schaakspel kent weet dat een koning bijna nooit het verschil maakt en eerder een figurant is die zich beter op de achtergrond houdt. Het is nu eenmaal geen regel dat wie de pluim pakt ook in staat is een kip te vangen, laat staan ze te pluimen… De koning zie ik eerder als het objectief van het spel. Wat is het doel van jouw functie? Wat is het doel van de activiteiten waar jij mee bezig bent? Wat is jouw strategie om dit doel te bereiken en doe je dit doelbewust of zie je wel wat er komt? Hoe speel jij het spel?
De strategische waarde van pionnen
De 8 pionnen in het schaakspel staan netjes naast elkaar op de eerste rij. Je kan ze best vergelijken met de uitvoerende functies op de werkvloer. Wie er niet zorgvuldig mee omgaat of ze niet doelbewust inzet, zal onvermijdelijk tot de vaststelling komen dat ze snel van het bord verdwijnen. Wie er niet in slaagt zijn pionnen in beweging te krijgen zal merken dat ze vooral in de weg staan van de andere stukken en vooruitgang belemmeren. Zelfs een weinig ervaren schaker weet dat pionnen een belangrijke strategische waarde hebben. Vaak komen ze als collectief het best tot hun recht, maar ook individueel kunnen ze het verschil maken. Als je een pion aan de overkant van het spelbord krijgt mag je deze zelfs inruilen voor een ander stuk naar keuze! Wie goed met zijn pionnen omgaat maakt niet alleen vrienden voor het leven, maar kan ze ook laten doorgroeien tot een hoger niveau!
Paarden en Lopers: Hou initiatiefnemers, creatievelingen en experts op koers
De paarden zijn bijzonder wendbaar en kunnen verrassend uit de hoek komen. Tegenover die wendbaarheid staat het risico dat ze plots gekke sprongen kunnen maken en te pas of ten onpas over ieders hoofd springen. Een wendbaar schip is niet hetzelfde als een schip dat uit koers vaart. Benut de kwaliteiten, creativiteit en ondernemingszin van je paarden, maar schep hierbij een voldoende duidelijk kader in functie van de vooropgestelde doelstellingen en strategie.
De lopers zijn stukken die heel snel ingezet kunnen worden. Ze kunnen met één zet het ganse spelbord overbruggen en een snelle doorbraak afdwingen. Het zijn onze experts. Jammer genoeg doen ze soms zonder enig overleg hun eigen ding en zijn ze al vertrokken voor je het goed en wel beseft. Het zijn medewerkers die vaak superhard werken en het heel goed voorhebben met de organisatie. Ze hebben het echter in zich om te veel operationeel en administratief werk te willen leveren waar we het verschil niet mee maken. Hun expertise maakt ons bang om ze te managen. Hou hen in bedwang en betrek ze in je strategie en communicatie. Hun kennis, ervaring en inzet maakt wel degelijk het verschil als je het goed aanpakt!
HR-tools & technologie als Torens op het schaakbord
De torens vergelijk ik graag met HR-tools en technologie. In een beginfase zijn ze moeilijk in beweging te krijgen en vaak weinig wendbaar in gebruik. Als je ondoordacht te werk gaat rijden ze zich al snel vast. Wie ze optimaal benut zorgt voor structuur, efficiëntie en zekerheid. Ik krijg vaak vragen van ondernemers en managers welke HR-tools ik kan aanbevelen. Het gaat hem er in eerste instantie niet om welke tools er beschikbaar zijn op de markt. Bepaal eerst wat je echt nodig hebt en waarom. Vraag je vooraf af of jouw organisatie afgestemd is op de implementatie van de tool die je in gedachten hebt. Is er effectief nood aan of ga je voor een ‘nice to have’? Staan je processen al op punt? Hebben de gebruikers de nodige skills om met die tool te werken? Technologie mag nooit een doel op zich zijn, het is en blijft een middel! Ik zie bijzonder veel energie, geld en effort verloren gaan bij het implementeren van tools waarbij ik mij afvraag of het sop uiteindelijk de kolen waard is geweest.
Koninginnen, heer en meester aan het front, verbrand ze niet!
Tot slot hebben we de koningin. Zij kan alle zetten van de andere stukken, behalve deze van de paarden. Hoewel je er in het schaakspel aanvankelijk maar één hebt moet je ernaar streven er zoveel mogelijk te hebben in de praktijk. Ze zijn onze ambassadeurs en onze (informele) leiders. Ze maken het verschil in zowel aanval als verdediging. Het is dan ook verleidelijk deze medewerkers overal te willen inzetten en bij alles te willen betrekken waardoor je ze verbrandt. Ooit al gehoord van verandermoeheid? Wie zijn koninginnen te snel verliest zal het per definitie moeilijk krijgen om het doel te bereiken. Benut hun talenten om de andere stukken tot hun recht te laten komen, maar ga systematisch te werk! En vergeet niet dat iedere pion per definitie het potentieel in zich heeft om koningin te worden.
Wat als… HR een schaakspel was?
Wie met enige fantasie naar het leven kijkt, of naar het werk, komt al snel tot de conclusie dat we dagelijks in een veelvoud van schaakspelletjes meespelen, waarbij elk spel een eigen reglement heeft, een eigen context. Soms ben je de speler, soms ben je een stuk, een koning, een pion of nog iets anders. Daar is niets mis mee, zolang je maar weet wat het doel is van iedere spel waar je in meespeelt en wat jouw rol hierin is.
Spelers zijn verantwoordelijk voor het eindresultaat en niet hun stukken. Wie een stuk verliest of het spel verliest heeft dit meestal aan zichzelf te danken, ook al krijgen ‘de stukken’ vaak de schuld.
Als ondernemer, als HR-manager, als leidinggevende, is het onze plicht onze ‘stukken’ op een doelbewuste en maatschappelijk verantwoordbare manier in te zetten en ieders eigenheid en talent optimaal te benutten. Laat mensen geen dingen doen waar ze niet goed in zijn of waar ze geen mandaat voor hebben. Laat jezelf ook niet verleiden om dingen te doen waar je niet goed in bent of waar je geen mandaat voor krijgt. Zorg telkens voor afstemming tussen de verschillende activiteiten. Klassieke openingen werken niet meer. Zoek naar oplossingen die passen bij uw visie en strategie, zonder omgevingsfactoren en signalen van klanten te negeren.
Als ‘hidden helping hand’ heb ik het geluk ondernemers, managers, KMO’s, multinationals en overheidsinstanties te helpen bouwen aan structuren en oplossingen op maat, die nodig zijn om hun verdere groei te realiseren. Niet door vissen te geven, maar door mensen te leren vissen! Niet door snel ‘stukjes’ te pakken en zomaar een dienst of product te willen verkopen, maar door samen te werken en processen, mensen, kennis en tools weldoordacht op elkaar af te stemmen in lijn met de visie, de doelstellingen, het budget en de strategie.
Never give up and have fun!
Dirk Deconninck
Fast Forward HR